برای سرمایه گذاری موفق در بورس لازم است پس از دریافت کد بورسی، با مهمترین مفاهیم و اصول سرمایه‌گذاری در این بازار آشنا شوید. یکی از این مباحث، شاخص‌های متعددی است که برای تحلیل عملکرد بخش‌های مختلف بازار سرمایه معرفی شده‌اند. در ادامه این مطلب، به معرفی رایج‌ترین شاخص‌های بورسی پرداخته‌ایم.

شاخص کل بورس

شاخص کل یا TEDPIX، بین شاخص‌های مختلف بورس، پرکاربردترین آن‌ها به‌حساب می‌آید. این شاخص که به‌عنوان معیاری برای سنجش نحوه عملکرد کلی بازار سهام به کار می‌رود، از تقسیم ارزش جاری بازار سهام در زمان موردنظر به ارزش جاری بازار سهام در سال پایه و ضرب حاصل در 100 به‌دست می‌آید.  تحلیل شاخص کل بورس برای یک فعال بازار از ضرورری‌ترین موارد است.

نکته قابل‌توجه در ارتباط با شاخص کل این است که این شاخص علاوه بر قیمت سهام شرکت‌ها، سود نقدی پرداخت شده(DPS) توسط آن‌ها را نیز شامل می‌شود؛ به همین علت از شاخص کل تحت عنوان شاخص قیمت و بازده نقدی نیز یاد می‌شود. 

برای درک بهتر مفهوم شاخص کل و تغییرات آن، در نظر بگیرید که عدد شاخص کل بورس تهران در پایان سال 1399 معادل 1,307,707 واحد و در انتهای سال 1398 برابر با 512,900 بوده است؛ بنابراین شاخص کل در فاصله سال‌های 98 تا 99 رشدی معادل 794807 واحد، یعنی به اندازه 150 درصد رشد کرده است.

باتوجه به اینکه در محاسبه شاخص کل تمام شرکت‌های فعال بازار در نظر گرفته می‌شوند؛ اگر فرض کنیم پرتفوی شما به نسبت برابر از سهام تمام این شرکت‌ها تشکیل شده باشد، در انتها بازدهی سرمایه‌گذاری شما برابر با بازدهی شاخص کل خواهد بود.

توجه داشته باشید در محاسبه شاخص کل، تعداد سهام شرکت‌ها اثرگذار است. این موضوع بیانگر آن است که هر چه شرکتی بزرگتر باشد، یعنی سرمایه بالاتر و در نتیجه تعداد سهام بیشتری داشته باشد، تغییر قیمت آن تاثیر بیشتری بر تغییرات شاخص کل خواهد داشت. این مسئله باعث می‌شود شرکت‌های کوچک در محاسبه شاخص کل عملاً تاثیر چندانی نداشته باشند؛ که همین مساله باعث شده نقدهایی به تحلیل شاخص کل و نحوه محاسبه آن وارد باشد.

علاوه بر موارد گفته شده، در نظر داشته باشید روند صعودی شاخص کل، نباید باعث شود بدون بررسی وضعیت بنیادی سهمی، اقدام به خرید آن کنید؛ چرا که شاخص کل تنها میانگینی از وضعیت کلی بازار است و روند صعودی آن به معنی عملکرد مناسب تمام شرکت‌های فعال در بازار نیست؛ پس فراموش نکنید نباید بدون بررسی وضعیت بنیادی سهام و صرفاً با تکیه بر تحلیل شاخص کل، سهام شرکتی را بخرید.

دسترسی به اطلاعات شاخص و تغییرات آن، علاوه بر سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران tsetmc، از طریق سامانه فارابیکسو نیز امکان‌پذیر است.

شاخص کل هم وزن

روش محاسبه شاخص کل هم‌وزن، تفاوت تاثیرگذاری با شاخص کل دارد. در این شاخص، تعداد سهام شرکت‌ها نقشی در ندارد؛ بنابراین می‌توان چنین نتیجه گرفت تمام شرکت‌های بورسی فارغ از اندازه آن‌ها، به یک اندازه در تغییرات شاخص کل هم‌وزن نقش دارند؛ چرا که تغییرات قیمت سهام شرکت‌های کوچک، به اندازه تغییرات قیمتی شرکت‌های بزرگ اهمیت دارد.

برای درک اهمیت این شاخص شرایطی را تصور کنید که در پایان یک روز معاملاتی، شاخص کل هم‌وزن منفی بوده، اما شاخص کل بازار مثبت است. در چنین شرایطی می‌توان نتیجه گرفت بازار در آن روز به‌طور کلی نزولی بوده و علت مثبت شدن شاخص کل، معاملات مثبت چند شرکت بزرگ بازار بوده است؛ بنابراین، بررسی شاخص کل هم‌وزن می‌تواند دید بهتری از وضعیت واقعی بازار به سرمایه‌گذاران بدهد.

در نظر داشته باشید در دوره خودآموزین آشنایی با فارابیکسو در سایت آموزین می‌توانید با جایگاه شاخص کل هم‌وزن، شاخص کل و سایر امکانات این سامانه آشنا شوید.

شاخص قیمت

شیوه محاسبه شاخص قیمت سهام (TEPIX) نیز تا حدی مشابه شاخص کل است؛ با این تفاوت که در محاسبه شاخص قیمت، سود نقدی شرکت‌های بورسی در نظر گرفته نمی‌شود؛ بنابراین می‌توان چنین نتیجه گرفت که ارزش جاری شرکت‌ها در شاخص قیمت، از حاصل ضرب قیمت سهام در تعداد سهام منتشر شده توسط شرکت بدست می‌آید و از سود نقدی تقسیم‌شده توسط شرکت تأثیر نمی‌پذیرد. در نظر داشته باشید که در شاخص قیمت، وزن سهام شرکت‌ها اهمیت دارد و هرچه شرکتی بزرگتر باشد، تغییرات آن تأثیر بیشتری بر این شاخص خواهد داشت.